Het hart van IJsselland

Maak ruimte, maak ruimte, maak ruimte

We maken steeds minder tijd vrij voor de dood. Vrij nemen van het werk blijkt vaak lastig en zelfs sociale verplichtingen worden met moeite verzet. Binnen enkele dagen moet er dan, om bij voorkeur in het weekend uit te komen, een hele uitvaart georganiseerd worden. Wat er op neerkomt dat u, ondanks de ondersteuning van de uitvaartverzorger, met het alle wensen voor de rouwkaart en -advertentie, de locatie, het samenstellen van de adressenlijst (en misschien zijn dit er wel twee, met een inlegvel) en daarnaast uitgebreide muziek- en beeld wensen, wie zegt wat, hoe lang en wanneer, het te woord staan van belangstellenden aan de deur of telefoon, het uitzoeken van de catering, bloemen, condoleanceboek en voorbereiden rouwstoet en het coördineren van de rouwbezoeken, gaan we mee naar de ovenruimte of hoe ziet het begraven eruit, misschien nog het leeghalen van de kamer in het verpleeghuis en tussendoor het doornemen van documenten.. nogal.. gebroken aankomt op de dag van de uitvaart. 

“Steeds vaker denk ik: maak ruimte voor de dood. Ik denk dat ik dat ga schrijven,” zeg ik tegen mijn pedicure/goede inspiratiebron voor columns. We hebben het over stress rondom de uitvaart. “Néééééé.. dat zeg je toch níét, dat klinkt niet goed hóór!” Goed, zij heeft wel gelijk. Het is een niet zo’n fraaie titel voor een column. Maar het moet gezegd worden. 

We maken steeds minder ruimte voor de dood. Gelijk de (huis)arts en de uitvaartverzorging oproepen hoeft niet met spoed, u mag gerust de ruimte nemen om even op adem te komen. Of een tijdstip afspreken dat wij komen en wat ruimte geeft om uzelf voor te bereiden. Voordat de buitenwereld weer binnenkomt.

Het valt misschien op dat ik de belangrijkste elementen van de rouwperiode nog niet genoemd heb. Het hart. Het gevoel. En dat blijkt in de praktijk ook vaak naar de achtergrond te zijn verdwenen. Ons hoofd wil alles begrijpen en overzichtelijk houden. En dat moet ook. Met name als je de vertegenwoordiger bent van de familie. Maar het hart heeft ook ruimte en tijd nodig.

De ruimte voor verlies. Tranen te laten stromen terwijl je voor niets een tweede bord opschept. Dom voor je uitkijken voor het raam, terwijl de radio zachtjes een lang verloren liedje speelt. Ruiken aan de kraag van de blouse die aan een punt van de stoelleuning hangt. De kinderen op schoot nemen zolang ze willen. Haar lange haren weer even kammen, misschien toch dat kwastje lippenstift nog een keer gebruiken. Samen een glas wijn drinken, huilend en lachend om een leven dat geleefd is. Iets meegeven in de kist. Voor onderweg. Even voelen aan zijn gezicht. Ja, zo..echt koud nu. Fluisteren dat het veel te vroeg is, opsommend hoe het allemaal anders had moeten gaan, smekend om een ruil met hierboven, verdoofd in slaap vallen en ontwaken in dezelfde stilte. 

Ja..dat klinkt allemaal niet goed. Maar het moet gezegd worden.